034. MBWIRE NYIRI INKA IZI

034. MBWIRE NYIRI INKA IZI = JE M’ADRESSE AU PROPRIETAIRE

DES VACHES QUE VOICI

010 NGURUSU

Ce poème est de la catégorie « Ikobyo ». Son auteur, inconnu par A.Kagame, nous est bien connu. Il est Ngurusu, fils de Karorero du groupe des poètes de Kiruri. Le texte du poème donne à penser qu’il est du temps de Rwabugili et qu’il célèbre la victoire de l’expédition sur le Bumpaka. Il est un chef d’œuvre poétique qui reprend le vocabulaire et les figures littéraires de la grande tradition de Bagorozi.

Mbwire nyiri inka izi

Inkuru y’inkuke,

Ya Nkubiri ya Rukuge

Yazikuye i Murwa Mirembe* ya Rugwe.

05 Iya Rubangu yirindaga urubanza

Mu Rubamba-mitwe

Yicuta mu Rubamba-ntama.

Ngaha ga Myambi* ni we watubwira

Ko Nyamirembe* ari we n’impinga ya Gakoma,

10 Kanyuza* yahawe na Kanyarwanda*.

Yatwereka inzeru* za Gacanzigo

Yabyarira i Gakina-mazi,

Kavuna* ka Mihunga.

Nsobanurire Mukanzi* irya Mukuruwabami*,

15 Mukeba wa Mukond-uvun-ingoma*.

Mvuganyi uzisasira i Kivumbuzwa-mbago.

Ngaharya Mukaya

Ni we waka Muhirwa umuhunguzi,

W’iby’ i Muhura wa Rubona

20 Aragwa inka zose Muhinda.

Ngo azahindurire ko n’iby’i Bumpaka

Ngo amuhorere abanzi,

Nta mwana muzima mu nda ye.

Bari bamusiganije gusenya

25 Mu Nshenyi za Nyirarukoni na Rukoyoyo,

Bakobereye mukambwe

Ngo baramenye adakabuka,

Azatange akakaye

Nta mukoro Mwito yabahebuje ingoma ze.

30 Rubondo yaje yibeshya ubwami

Mu mirambi ya Gifora na Gifuka-mazi

Ikinyoma yabeshye kiranyitse.

Rimugaritse i Mugongo

Ritazura inkike iry’urukimba,

35 Iry’urubango rimubanguje ubugabo.

Biragapfa ibyo bivume

Byavumbuka mu mazi ya Rubabo

Umubu ubiriye bigaturumbuka.

Biyita Abami atari Abami

40 Ntibagira Ubwami i Butayi bw’Abatayi,

Batangaza abantu.

Banze kuramya Umwami wabo,

Baramya umugina,

I Mugira-maso ya Nyamagambo.

45 Ngo bazitungirwa n’umuzizi,

Muziro wa ba nyabura.

Bamwinyaze imihayo,

Aho bahatswe bagatura,

Bagakoranya ikoro no gusenya,

50 Bakamusenga imirimo.

Bakoya kwigereranya

N’uyu Mwami wa Musabwa,

Washenye ijabiro rya Ngabo.

Yazinyaze i Buzi

55 Zita inyana i Bujari.

Inkora ihungiwe bazihunga mwo.

Zakamije Rusizi,

Azivana inyuma ya Muzim-ubunga

Ab’i Buhembe bagwa mu Myorera.

60 Nyizihiza se Mwimanyi,

Batambona intege abanyamakeba,

Ngo bashumbijwe imihayo.

Rya cumu yabarimbuje

Ntaho yarishyize,

65 Musana wa Rwingwe arifite mu ngabo.

Nshigaje kurundura

Rwisemera rw’i Ruzira-nyenzi,

Azize Rubamba-mugoyi.

Ni amacumu y’intwari ya Ntegure

70 Ntamenya gukika imbavu ngo ahunge,

Ukamiye ba so iz’ibihugu bindi.

Nkomati ya Rumeza,

Rwaracyagirije i Gihindura-juru.

Ninsangwa mu nka

75 Na Rwenga na Rwango-ruke,

Nta we uzatujya mu ruhando akahava.

Ntasambya ntasongerwa,

Akubita acura inkumba

Agakura inka mu banzi,

80 Mbaraga ya Rwego akabarimarima.