terça-feira, 30 de setembro de 2008

NTIBAVUGA BAVUGA-IKESHAMVUGO


KU BIJYANYE N’AMATA

Ntibavuga: Bavuga: 
Kuyasuka mu gisabo - Kuyabuganiza 
Kuyavanamo amavuta - Gusobanura 
Kubika icyansi, igisabo -Gusobanura 
Kurangiza koza icyansi -Guhumuza 
Kumena amata ubishatse - Kuyabikira, kuyabyarira 
Kumena amta utabishatse - Kuyabogora 
Uduta - Amata 
Amata y’inka ikibyara -Umuhondo 
Amata y’inka yenda guteka - Amagonera/Amanga/Amasuga 
Amata inyana yanze konka - Amakaba 
Ayaraye ataravura - Umubanji 
Amaze kuvura - Ikivuguto 
Ay’abashumba -Imyezo 
Amata y’ikivuguto kitavuruze - Amenda 
Agati bavurugisha -Umutozo 
Umuheha banywesha amata -Umuceri 


KU BIJYANYE N’INGOMA


Ntibavuga: Bavuga: 

Gutangira kuvuga -Gusuka 
Kurangiza kuvuga - Gutunga 
Kugurwa - Gukoshwa 
Kumanikwa - Kujishwa 
Gushyushwa - Koswa 
Gufashwa hasi - Kururutswa 
Kubazwa - Kuramvurwa 
Gushyirwaho impu -Kuremwa 
Kwikorerwa - Kuremererwa 
Gusoza - Gutaha 
Gutoboka - Kubyara 
Gufatwa -Gusegurwa 
Gusaduka - Kurara 
Kumeneka - Kuribora 

KU BIJYANYE N’ICYANSI, ISEKURU, INGOBYI, IGISABO, UMUHETO N’INJISHI

Ntibavuga, Bavuga: 

Ntibimanikwa -Birajishwa 
Ntibiturwa - Birururutswa 
Ntibimeswa- Birahanagurwa 
Ntibisaza- Birakura 
Ntibyikorerwa - Biraremererwa 
Ntibigurwa - Birakoshwa 
Ntibishyushywa -Biroswa 
Ntibimeneka - Biraribora 
Ntibibazwa - Biraramvurwa 

N.B: Iyo ukoresheje bene izo mvugo uko bidakwiye bishobora kuba igitutsi.

Urugero: 


Kuvuna umuheto ni ugupfusha abatabazi cyangwa ababyeyi. 
Guhekura umubyeyi ni ukumwicira abana. 
Kumesa ingobyi ni ugupfusha ukamaramaza 


IBIJYANYE NO KUVUGA (INGAMBO)

Umuntu aravuga- Inyoni zirajwigira 
Ingoma ziravuga -Inka zirabira 
Intama ziratama -Impongo zirakorora 
Igikeri kiragonga -Ingurube iratontoma 
Impyisi irahuma -Inuma iraguguza 
Umusambi urahiga -Imbwa iramoka/irakonkoma 
Inkoko iri mu magi irakwakuza -Inkoko irahamagara 
Isake irabika -Imbeba irajwigira 
Ihene irahebeba -Imfizi irivuga 
Intare irivuga -Ingwe irahora 
Imvura irahinda -Imodoka irahinda 
Umuriro urahinda/uragurumira -Umugezi urasuma 
Isuka irarangira - Injangwe irahirita 
Indege irahinda - Inkokokazi irateteza 

KU BIJYANYE N’INKA

Ntibavuga, Bavuga: 

Gushyira inyuma -Gukumuriza inyuma 
Kurangiza gukama -Guhumuza 
Kurangiza gushitura - Guhaza 
Kurorera gukama - Guteka 
Gukamana ingoga -Gukama kera 
Gukomereka - Gusarika 
Kwahura kure -Guturuka kure 
Guca umurizo -Gukemura umurizo 
Gukurura babyaza -Kuvutira 
Kuzirasa amatezano K-uzikama 
Gukamisha yombi -Kuvuruganya 
Kureka inyana ngo yonke -Kwinikiza 
Kuba ku nda kwazo -Kwerera 
Kuziyobora -Kuzirongora 
Kuzijyana ku ibumbiro -Gushora 
Kwiruka zigusiga -Gutara 
Guhanagura inka -Kuzihonora 
Guta umuziha kwazo -Gufuma 
Kwenda kwima zitararinda -Kuba mu bitwarizi 
Kuzivomera -Kuzidahirira 
Kuzishyira imfizi -Kuvuna umurizo (kubangurira) 
Kubura amazi kwazo -Kurumanga 
Guca inka ibere -Kuryogosha 
Kurwara ibisebe ku mabere -Gusarika 
Ibihamagazo byazo -Amazina yazo 
Inzu y’inyana I-kiraro cy’uruhongore 
Utubere tudakamwa -Indorerezi 

KU BIJYANYE N’UMWAMI

Ntibavuga Bavuga: 

Umurambo w’umwami -Umugogo 
Kumubyutsa -Kumubambura 
Kumusinziriza - Kumubikira 
Kugenda -Kurambagira 
Kurya -Gufungura 
Gupfa -Gutanga 
Uburiri bw’umwami -Igisasiro 
Inzu y’umwami -Ingoro 
Abana b’umwami -Ibikomangoma 
Kujya ku ngoma -Kwima ingoma 
Kubyuka -Kwibambura 
Kuryama Kwibikira 
Kurwara Kuberana 
Kwicara Guteka 
Intebe ye Inteko 
Ingobyi ye Ikitabashwa 
Aho aramirizwa Ijabiro 
Kumuha ikuzo Kumuramya